HERGEBRUIK: DUURZAMER DAN RECYCLEN
Twee bevlogen ondernemers in een supermoderne sporthal. Hun verhalen zijn een fraaie mix van onbeteugelde kennis en ongebreidelde passie. Ze geven een inkijkje in hun dagelijks leven. David van Duffelen (50), eigenaar van Circq en Marcel van den Noort (49), projectleider bij Jansman Bouw B.V. vertellen over hun succesvolle samenwerking in dit project.
Het ruikt er nieuw. We vallen met onze neus in de oplevering van de sportaccommodatie in het veendorp Emmer-Compascuum. Een Design&Build ontwerp gebouwd met een
zo laag mogelijke ecologische footprint. Perfect passend bij de hoge duurzaamheidsambitie van beide mannen.
BOUWEN AAN EEN VEILIGE LEEFOMGEVING
Met Circq werkt David aan zijn ambitie om een goed alternatief te bieden voor nieuwe producten. Circq pioniert in de circulaire afbouw door plafonds en wanden een tweede leven te geven. Samen met partners oogst Circq materialen uit bestaande gebouwen. Circq neemt de materialen in, slaat het op en doet de nodige bewerkingen. “Wij zijn een producent die levert via de groothandels, vertelt hij. We zijn een jaar geleden gestart en denken op projectniveau mee.
“Met Circq werkt David aan zijn ambitie om een goed alternatief te bieden voor nieuwe producten.”
Samen met anderen willen we toewerken naar een nieuwe standaard, waarin circulair bouwen en het hergebruik van bestaande materialen een normaal alternatief wordt.
Mensen denken dat ze dan een ‘oud’ gebouw krijgen. Niets is minder waar. Na verwerking ziet men niet dat het materiaal hergebruikt is. Vanmorgen hoorde ik dat een architect in
Leeuwarden ons in het bestek heeft staan. Fantastisch dat steeds meer partijen het gaan zien”.
David komt uit de financiële wereld en is gewend om project- en planmatig te denken. Een doel na te streven in het grotere geheel. In dit geval een concreet doel dat vanuit een duurzaamheidsgedachte is gestart. David: “Bio-based bouwen op basis van grondstoffen die groeien, is in opkomst. Daarnaast is er steeds meer oog voor hergebruik van bestaande materialen. Waarom zou je bruikbaar materiaal weggooien en investeren in nieuw wanneer er een kwalitatief goed circulair product voor handen is?”
Besparing van CO2 uitstoot is een main-focus van Circq. “Dat is waar we het mee gaan winnen, zegt David. Gebruikte plafondplaten hebben hun CO2 uitstoot bij productie in
een vorig leven al gehad”. Bij afname van een Circq product wordt een certificaat geleverd wat aantoont hoeveel er aan CO2 uitstoot is bespaard. Het is tekenend voor de manier
waarop Circq bewustwording creëert voor dat waar we niet meer voor kunnen wegkijken: de CO2 uitstoot moet naar beneden en grondstoffen raken uitgeput.
Marcel: “Gebouwd op basis van geschreven PVE (programma van eisen)”
Bij de bouw van dit sportcomplex stond duurzaamheid met stip op één. Het pand bewijst dat het kan. Opdrachtnemer Jansman heeft samenwerkingspartijen betrokken in diverse disciplines. “Zo is er een architect gespecialiseerd in sport betrokken in dit project, zegt Marcel. We staan in de fris witte hoge hal. Fel groene kleuraccenten fleuren het geheel op. Op elke keuze is een duurzaamheidsoverweging geplakt, met als doel het behalen van een zo laag mogelijke milieubelasting. “Hergebruik is goed, minder materiaalgebruik is de hoogste trap”, valt Marcel bij. Bovenaan deze trap bevindt zich de gemeenschappelijke kantine. Hier is een zwart plafond in hergebruikte 600x600mm Circq platen toegepast in een zwart systeem. We vragen ons af hoe zo’n keuzeproces in zijn werk gaat.
‘Besparing van CO2 uitstoot is een main-focus van Circq’
BOUWEN AAN DE HAND VAN LEIDENDE SCORES
Als we het hebben over duurzaamheid, bijvoorbeeld het beperken van energieverbruik en het bepalen van de milieu-impact van een gebouw, dan zijn scores uit berekeningen leidend. Waarbij de BENG en MPG wettelijk zijn vastgelegd. Dat klinkt prachtig, maar wat houdt het precies in?
BENG (BIJNA ENERGIE NEUTRAAL GEBOUW)
Met de BENG-berekening wordt de maximale energievraag (hoeveelheid energie voor verwarmen en koelen), de fossiele energiebehoefte (voor het verwarmen, koelen en
ventileren) én het aandeel hernieuwbare energie (voor het energiegebruik van gebouw gebonden installaties) bepaald. “Bij de sportaccommodatie in Emmer-Compascuum zijn we
een stap verder gegaan en een ENG-gebouw gerealiseerd”, vertelt Marcel. Energieneutraal in het energiegebruik voor gebouw gebonden installaties dus. Bij de BENG-berekening
ligt de focus op energie.
MPG (MILIEU PRESTATIE GEBOUWEN)
De MPG-score geeft de milieubelasting weer van de materialen die zijn toegepast in een gebouw. Dit wordt uitgedrukt in eurocenten per m² bruto vloeroppervlak over een periode van een jaar. De hoeveelheid materialen, de keuze voor biobased materialen en de keuze om hergebruikte (refurbished) materialen toe te passen zijn van invloed op de eindscore. Hoe lager de score, hoe lager de milieu impact is gedurende de levenscyclus van een gebouw. De naam van de berekening zegt het al: de focus ligt op het milieu.
GPR (GEMEENTELIJKE PRESTATIE RICHTLIJN)
Anders is dat bij de GPR-berekening. Hier komen verschillende thema’s bij elkaar zoals: energie, milieu, gezondheid, gebruikskwaliteit en toekomstwaarde. Een integrale benadering dus en uiteindelijk waardevoller. Dat uit deze berekening de CO2-footprint van een gebouw kan worden gefilterd is een extra meerwaarde. Marcel: “Voor de sportaccommodatie moesten we een gemiddelde score van 8,5 halen, maar door de integrale samenwerking van alle projectbetrokkenen, het maken van duurzame keuzes en toepassen van materialen met een lage milieu-impact, haalden we uiteindelijk een score van 9,3!’
‘Beton en staal zijn de grootste boosdoeners qua productieproces als het gaat om CO2 uitstoot.’
OPTELSOM VAN DUURZAME KEUZES
We zien veel gebruik van hout, wat deels verantwoordelijk is voor de hoge score. Het lijnenspel in het houten plafond maakt van de lange gang op weg naar de kleedkamers een
échte eyecatcher. Ook een product van Circq en voor de verwerker geschikt om meters mee te maken. Enthousiast neemt David ons mee in het productieproces: “De houten latten komen uit constructiebalken. Een sloper haalt ze uit bestaande gebouwen. Zij ontspijkeren de balken en zagen ze op maat in de afmetingen die Circq wenst. Vervolgens gaan ze naar een houthandelaar voor handelingen als schaven, lakken en brandwerend behandelen.” De panelen worden afgemonteerd in de werkplaats door een team van mensen met een beperking tot de arbeidsmarkt. Zo draagt dit product bij aan de Social Retun On Investment. Een punt dat steeds meer wordt verlangd met oog op maatschappelijk betrokken ondernemen.
“De productie is overzichtelijk. Als basis wordt eerst een zwart firet doek aangebracht. We hebben een mal gemaakt die voor meerdere types plafonds te gebruiken is. Denk aan de breedte en de afstand tussen de latten. Het team werkt hiermee als een geoliede machine”, stelt David trots. De nette kleedkamers zijn voorzien van hergebruikte, fris witte 600x600mm plafondplaten van Circq. We zien het er niet aan af. Het nieuwe vlies dat op bestaande panelen wordt aangebracht, wordt ingekocht op een rol. Het is een non-woven glasvlies materiaal en momenteel verkrijgbaar in de kleuren zwart en wit. “We zijn in gesprek om een eigen vlies te maken,” zegt David. Elke plaat wordt eerst zorgvuldig gekeurd en schoongemaakt. Ook qua logistiek is het goed geregeld door gebruik te maken van een bestaand transportnetwerk. Lege vrachtwagens rijden aan het eind van hun rit, voller terug. In het centrale magazijn worden de leveringen opgeslagen. De bewerkingen om de platen een nieuw uiterlijk te geven, worden op dezelfde locatie uitgevoerd.
Refurbished platen zijn:
- even makkelijk in de montage
- akoestisch van dezelfde waarde
- niet duurder dan nieuwe producten
SPRINGPLANK NAAR SUCCES
Beton en staal zijn de grootste boosdoeners qua productieproces als het gaat om CO2 uitstoot. Hout daarentegen neemt tijdens groei juist CO2 op om het vervolgens op te slaan in het materiaal. In de indrukwekkende sportzaal zijn enorme houten liggers toegepast als overspanning. De liggers zijn 1,8 meter hoog en 28 meter lang en met speciaal transport vervoerd. Ook voor de vloer is voor hout gekozen. Het materiaal veert en is daardoor geschikt voor alle sporten die in deze hal mogelijk zijn. Het doet warm aan.
Op de middenstip staan we symbolisch stil bij het succes van dit indrukwekkende project. Hoe kijken beide heren terug op de samenwerking?
DAVID OVER MARCEL:
“Voor mij persoonlijk is de bereidwilligheid van Marcel en de kans die wij als Circq hebben gekregen het eerste wat in me opkomt. Het is fantastisch om samen te mogen werken met een partij die eenzelfde motivatie deelt en dezelfde taal spreekt. In zo’n proces is het de optelsom van al die duurzame keuzes die écht een verschil maken. Wat hier is neergezet is een prachtig voorbeeld van wat er op duurzaam gebied mogelijk is. Stap voor stap en samen met anderen”.
MARCEL OVER DAVID:
“In dit project komt alles samen en mogen we er trots op zijn dat het toch is gelukt. Vanuit Jansman voelen we een morele plicht om voor de generaties na ons nú goede en vanuit dat perspectief bewuste keuzes te maken. In Circq vinden we een partij die deze ambitie deelt. Daarom kunnen we goed met elkaar. Als ik hier nu om me heen kijk dan denk ik: Dat hebben we toch maar even voor elkaar gebokst!” We bedanken ze, deze enthousiaste mannen. Het is mooi om te zien hoe een door ambitie gedreven visie zich vertaalt naar de praktijk van circulair bouwen. Bovendien, het is een belangrijk punt van aandacht. Voor ons. Voor de planeet en voor de toekomst. We verlaten de sportzaal en zetten koers naar buiten. Na een bezoek aan een mogelijke samenwerkingspartij zet ook David koers naar huis. Maar niet voordat hij zijn visie op de toekomst nog met ons deelt.
DAVID: ‘EEN GROTER AANDEEL VOOR CIRCULAIR BOUWEN’
Voor de komende drie jaar wil Circq haar assortiment uitbreiden door hergebruik van bestaande materialen. David: “Mijn persoonlijke drijfveer wordt mede gevoed door onze vier kinderen. Ik wil hen een goed antwoord kunnen geven op de vraag ‘Maar paps, wat doe jij hier eigenlijk aan?’ Een ambitie hebben is één. Om écht iets te bereiken heb je daarnaast nog steeds anderen nodig die net zo’n intrinsieke motivatie delen. Mijn advies? Ga ermee aan de slag. Begin eens met circulaire toepassingen in een klein project.
Probeer het uit en bouw er ervaring mee op.”
